Rruga Digjitale e Shqipërisë drejt Bashkimit Europian

Procesi i integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian (BE) nuk është thjesht një procedurë diplomatike, por një transformim rrënjësor që prek çdo qelizë të shtetit dhe shoqërisë.

Në qendër të këtij procesi qëndron transformimi digjital, i cili po shërben si një katalizator i fuqishëm për forcimin e demokracisë, rritjen e transparencës dhe krijimin e një administrate publike efikase.

Kapitulli 10: “Shoqëria e Informacionit dhe Mediat”

Shtylla kurrizore ligjore e këtij transformimi është Kapitulli 10 i acquis të BE-së. Shqipëria ka bërë hapa domethënës në përafrimin e legjislacionit, duke u fokusuar në komunikimet elektronike, e-tregtinë dhe shërbimet audiovizive. Dokumente strategjike si “Agjenda Digjitale e Shqipërisë 2022–2026” dhe Plani Kombëtar për Infrastrukturën Broadband, përbëjnë hartën e rrugës drejt integrimit.

Katër qëllimet kryesore të kësaj agjende janë:

• Politika digjitale të sigurta për administratën publike.
• Shërbime proaktive dhe të aksesueshme për bizneset.
• Privatësi dhe transparencë e lartë për qytetarët.
• Modernizimi i arsimit përmes mjeteve digjitale.

Aktualisht, Shqipëria pozicionohet si lider në Ballkanin Perëndimor, duke ofruar mbi 95% të shërbimeve publike online, një arritje që synon mbylljen e hapësirave për korrupsion dhe rritjen e shpejtësisë së shërbimit.

Kuadri Ligjor dhe Siguria Kibernetike

Për të shoqëruar këtë hov teknologjik, Shqipëria ka miratuar një kornizë të rreptë ligjore. Një moment kulminant është miratimi i ligjit të ri “Për Mbrojtjen e të Dhënave Personale” (dhjetor 2024), i cili është plotësisht i përafruar me GDPR-në e BE-së. Ky ligj prezanton të drejta të reja si “e drejta për t’u harruar” dhe vendos sanksione të ashpra që shkojnë deri në 10 milionë euro për shkelësit.

Në fushën e sigurisë, po punohet për krijimin e Qendrës Operacionale Kombëtare të Sigurisë Kibernetike (SOC), duke pranuar se rritja e prezencës online shoqërohet me rreziqe të shtuara hibride dhe sulme kibernetike.

Sfida Ende të Hapura

Pavarësisht progresit, rruga mbetet e vështirë. Disa nga pengesat kryesore përfshijnë:

• Hendeku Digjital: Zonat rurale ende vuajnë nga mungesa e infrastrukturës broadband.
• Analfabetizmi Digjital: Nevoja për trajnime masive të qytetarëve dhe punonjësve të administratës.
• Mbrojtja e të Dhënave: Sigurimi i besimit të publikut përmes sistemeve të padepërtueshme.

Mësime nga Estonia: Modeli i Suksesit

Në këtë rrugëtim, Estonia shërben si fener ndriçues. Me 99% të shërbimeve të digjitalizuara (përfshirë votimin elektronik), Estonia dëshmon se suksesi qëndron te:

• Investimi i hershëm në infrastrukturë (që nga vitet 2000).
• Sistemi X-Road, i cili mundëson shkëmbimin e sigurt të të dhënave mes institucioneve.
• Edukimi digjital i detyrueshëm që në moshë të hershme.
• Teknologjia Blockchain për mbrojtjen e integritetit të të dhënave shtetërore.