Njeriu kundër Makinerisë: Beteja Epike AlphaGo vs. Lee Sedol

Në historinë e zhvillimit njerëzor, ka momente që shërbejnë si vija ndarëse mes të shkuarës dhe të ardhmes. Ne fushën e teknologjisë, ky moment ishte marsi i vitit 2016.

Në hotelin “Four Seasons” në Seul, u zhvillua një përplasje titanësh: nga njëra anë Lee Sedol, njeriu që kishte dominuar botën e lojës “Go” për një dekadë, dhe nga ana tjetër AlphaGo, një algoritëm i krijuar nga divizioni DeepMind i Google.

Pse “Go” dhe jo Shahu?

Shumë njerëz pyetën: “Pse është kjo kaq e rëndësishme kur kompjuteri Deep Blue mposhti Garry Kasparov në shah që në vitin 1997?”

Përgjigjja qëndron te kompleksiteti. Në shah, një kompjuter mund të llogarisë të gjitha lëvizjet e mundshme përmes fuqisë së pastër procesuese (brute force). Në Go, numri i kombinimeve është astronomik:

• Ka afërsisht 10 ne fuqi te 170 pozicione të mundshme.
• Ky numër është më i madh se numri i atomeve në universin e dukshëm.

Për shkak të këtij kompleksiteti, lojtarët profesionistë mbështeten te intuita dhe “ndjenja” për tabelën. Deri në vitin 2016, mendohej se makineritë nuk do të mund ta zotëronin kurrë këtë lloj ndjesie njerëzore.

Arkitektura e AlphaGo: Si funksiononte “Truri” i tij?

AlphaGo nuk ishte programuar me rregulla fikse “nëse ndodh kjo, bëj këtë”. Ai përdori një kombinim të dy teknikave revolucionare:

• Rrjetet Neurale (Deep Learning): Algoritmi studioi mbi 30 milionë lëvizje nga lojtarë profesionistë derisa filloi të parashikonte lëvizjen e radhës me saktësi të lartë.
• Mësimi Përforcues (Reinforcement Learning): AlphaGo luajti miliona herë kundër vetvetes. Çdo herë që fitonte, “mësonte” cilat strategji funksiononin, duke i kaluar aftësitë njerëzore përmes një eksperience që një njeriu do t’i duheshin mijëra vite jetë për ta arritur.

Pesë Ndeshjet që Ndryshuan Historinë

Lojërat 1, 2 dhe 3: AlphaGo fitoi me një saktësi të frikshme. Bota mbeti e mahnitur, veçanërisht në lojën e dytë me “Lëvizjen 37”. Makineria vendosi një gur në një pjesë të tabelës që asnjë tekst shkollor i Go-së nuk e rekomandonte. Ekspertët menduan se ishte gabim, por pas 100 lëvizjesh, u vërtetua se ai gur ishte çelësi i fitores.

Loja 4 (Kthesa e Madhe): Me serinë tashmë të humbur, Lee Sedol luajti me një liri të dëshpëruar. Në lëvizjen e 78-të, ai kreu një manovër që u quajt “Goditja e Zotit”. Ishte një lëvizje aq brilante dhe e paimitueshme, saqë algoritmi i AlphaGo u konfuzua. Për herë të parë dhe të fundit, makineria u dorëzua.

Loja 5: Një betejë e gjatë dhe e lodhshme, por në fund AlphaGo triumfoi përsëri, duke vulosur rezultatin 4-1.

Trashëgimia dhe Pasojat

Kjo ndeshje nuk ishte fundi i lojës Go, por rilindja e saj. Sot, lojtarët profesionistë përdorin programe si AlphaGo për të studiuar strategji të reja që njerëzimi nuk i kishte menduar për 2,500 vjet.

Për botën e teknologjisë, kjo ishte prova se IA mund të tejkalonte kufijtë e logjikës së thjeshtë dhe të hynte në domenin e kreativitetit. Pas kësaj, DeepMind e zhvilloi teknologjinë më tej me AlphaFold, i cili sot po zgjidh misteret e strukturës së proteinave në mjekësi, duke treguar se qëllimi i vërtetë i AlphaGo nuk ishte thjesht të fitonte një lojë, por të mësonte si të zgjidhte problemet më të vështira të njerëzimit.

Sedol do te deklaronte ne fund te 5 lojerave se:

“Kur pashë AlphaGo duke luajtur, fillova të dyshoja në vlefshmërinë e kreativitetit njerëzor. Por fitorja ime në lojën e katërt më bëri të kuptoj se makineritë kanë dobësi dhe se njeriu ka ende diçka të veçantë.”