Kur Teknologjia Dështon: 10 “Epic Fails” që Ndryshuan Botën

Në botën e sotme të ndërlidhur, ne mbështetemi te teknologjia për pothuajse çdo aspekt të jetës sonë, nga bankat dhe udhëtimet deri te komunikimi bazë. Megjithatë, siç e tregon historia, edhe gjigantët më të mëdhenj nuk janë imunë ndaj gabimeve katastrofike. Këto 10 raste shërbejnë si leksione të shtrenjta mbi rëndësinë e testimit rigoroz dhe sigurisë kibernetike.

1. Ndërprerja Globale e Microsoft (2024)

Në korrik të vitit 2024, botë u përball me një ndërprerje masive që preku përdoruesit e Windows. Shkaku ishte një përditësim i gabuar nga kompania e sigurisë CrowdStrike, i cili shkaktoi “Ekranin e Kaltër të Vdekjes” (BSOD) në miliona pajisje.

U bllokuan bankat, linjat ajrore (Delta, American Airlines) dhe transmetimet televizive. Madje edhe linjat e urgjencës 911 pësuan ndërprerje.

Ndikimi: Microsoft humbi 23 miliardë dollarë në vlerë tregu, ndërsa u prekën rreth 8.5 milionë pajisje në mbarë botën.

2. Boeing 737 MAX (2018-2019)

Ndonëse shpesh shihet si dështim mekanik, rrëzimet tragjike të dy avionëve Boeing 737 MAX u shkaktuan kryesisht nga një defekt në softuerin MCAS. Sistemi nuk ishte testuar mjaftueshëm për të parashikuar reagimin e pilotëve në raste emergjente.

Humbën jetën tragjikisht 346 persona dhe e gjithë flota e avionëve u ndalua të fluturonte globalisht.

Boeing pësoi humbje neto prej 27 miliardë dollarësh dhe dëmtim të pariparueshëm të reputacionit.

3. Samsung Galaxy Note 7 (2016)

Ky mbetet një nga dështimet më të famshme të harduerit të nxitur nga proceset e mangëta të prodhimit dhe softuerit. Bateritë e telefonave mbinxeheshin dhe shpërthenin në flakë.

Samsung u detyrua të tërhiqte të gjitha pajisjet nga tregu dhe të ndalonte prodhimin e tyre.

Kjo i kushtoi kompanisë rreth 5.3 miliardë dollarë dhe një rënie të madhe në besueshmërinë e markës.

4. Healthcare.gov (2013)

Lançimi i faqes zyrtare të sigurimeve shëndetësore në SHBA ishte një makth teknologjik. Për shkak të nxitimit dhe testimit të pamjaftueshëm, faqja dështoi që në ditën e parë.

Përdoruesit nuk mund të regjistroheshin, faqja binte vazhdimisht dhe të dhënat trajtoheshin gabim.

Riparimi i faqes kushtoi rreth 2 miliardë dollarë dhe shkaktoi një siklet të madh politik për qeverinë amerikane.

5. Zoom (2020)

Gjatë pandemisë, Zoom u bë mjeti kryesor i komunikimit, por shpejt u shfaqën problemet e sigurisë të njohura si “Zoombombing”, ku persona të paautorizuar ndërhynin në takime private.

Mbi 500 milionë fjalëkalime dhe emra përdoruesish u ekspozuan në “dark web”.

Shumë institucione dhe shkolla e ndaluan përdorimin e Zoom derisa kompania investoi miliona për të rritur sigurinë.

6. Knight Capital Group (2012)

Një gabim i thjeshtë në vendosjen e një softueri të ri tregtimi (trading) shkaktoi një katastrofë financiare në vetëm pak minuta.

Sistemi filloi të kryente mijëra transaksione të gabuara me shpejtësi marramendëse.

Kompania humbi 460 milionë dollarë në vetëm 45 minuta, gjë që çoi në falimentimin dhe blerjen e saj nga një firmë tjetër.

7. Dështimi i Migrimit të IT në TSB Bank (2018)

Banka britanike TSB u përpoq të transferonte të dhënat e klientëve në një platformë të re, por integrimi dështoi totalisht.

Klientët shihnin llogaritë e të huajve, kishin balanca të pasakta dhe nuk kishin akses në paratë e tyre për javë të tëra.

Ky dështim kushtoi rreth 451 milionë dollarë në dëmshpërblime dhe gjoba rregullatore.

8. Ndërprerja e Amazon AWS (2017)

Një gabim njerëzor gjatë procesit të “debugging” në shërbimin S3 të Amazon nxori jashtë pune një pjesë të madhe të internetit.

Platforma si Slack, Quora dhe Trello dolën jashtë funksionit, duke paralizuar shumë biznese.

Humbjet u vlerësuan midis 150 dhe 160 milionë dollarë, duke treguar se sa e rrezikshme është mbështetja e tepërt te një ofrues i vetëm cloud.

9. Facebook (2019)

Një ndryshim në konfigurimin e serverëve që nuk u testua siç duhet, shkaktoi rënien e Facebook, Instagram dhe WhatsApp në të njëjtën kohë.
Përdoruesit në mbarë botën mbetën pa komunikim për disa orë, duke goditur rëndë bizneset që operojnë në këto platforma.

Facebook humbi rreth 65 milionë dollarë të ardhura vetëm nga kjo ndërprerje e shkurtër.

10. SolarWinds Orion (2020)

Ky cilësohet si një nga dështimet më të rënda të sigurisë në histori. Hakerët injektuan kod dashakeq në një përditësim zyrtar të softuerit SolarWinds.

Rreth 18,000 klientë, përfshirë agjenci qeveritare të SHBA-së dhe kompani të Fortune 500, u komprometuan.

Përveç humbjes së vlerës së aksioneve me 25%, ky sulm vuri në rrezik sigurinë kombëtare dhe pronën intelektuale globale.